Forum Ogrodnicze Oaza

ZAPACH RÓŻY
Zapach róży jest dopełnieniem koloru i kształtu dlatego odruchowo wąchamy kwiat. W opisach róż hodowcy wyszczególniają siłę zapachu: mocny, słaby lub róża bez zapachu i często dodają charakter zapachu, odwołują się do nazwy gatunku: zapach róż stulistnych, zapach róży damasceńskiej, zapach róży dzikiej lub wskazują na podobieństwo do innych znanych zapachów. U róż wyczuwalny jest zapachy owocowe (jabłko, cytryna), migdałowe, miodowe i korzenne (cynamon, goździk, wanilia), zapach mirry. Z kolei David Austin wymienia pięć typów zapachu róż: mirry, owocowy, starych róż, herbaty (złożony z elementów zapachu fiołków, owocowego i dominantą herbaty) oraz piżmowy (ciepły, słodki, korzenny i goździków). Mieszańce starych róż jakimi są róże angielskie Davida Austina przejęły zapach od róż francuskich, damasceńskich, stulistnych, mchowych i portlandzkich. Szczegółowy opis zapachu można przeczytać na stronie róż Austina. I tak na zapach Munstead Wood składa się silny zapach starych róż z nutą owocową (porzeczki, borówki i śliwki damaszki).
Zatem róże pachnące posiadają całą gamę zapachów bardzo zróżnicowanych, a zapach kwiatów stanowi wypadkową wielu lotnych związków chemicznych składających się na kompozycje aromatu, są uwalniane w zależności od pogody i stadium rozwoju kwiatu. W słoneczne i parne dni zapach jest bardziej intensywny, wysoka wilgotność sprzyja utrzymaniu się zapachu, w czasie deszczowej czy pochmurnej pogody zapach jest słabo wyczuwalny. Wczesnym rankiem i wieczorem zapach kwiatów jest mocniejszy. Stwierdzono, że charakter gleby i podkładka też decydują o sile zapachu. Nie można tracić z oczu faktu, że zapach ma za zadanie zwabić owady które pożywiają się pyłkiem i zapylają kwiat. Ułatwiają im to kwiaty otwarte, pojedyncze które wyróżniają się zapachem.
Róże pachnące można podzielić na strzegące woń ich zapach jest wyczuwalny dopiero przy nachyleniu do kwiatu i róże roztaczające woń wokół krzewu jak w przypadku róży rdzawej (Rosa rubiginosa) która rozsiewa woń na kilkadziesiąt metrów. Warto zaznaczyć iż są róże których pędy i liście pachną np. róży dzikiej cannina czy róż mchowych, te ostatnie posiadają gruczoły wydzielające żywiczny zapach. Z kolei roztarcie listków róży rdzawej pozwala odczuć zapach jabłek. Róże o nasyconej barwie kwiatów i aksamitnych płatkach pachną silniej, a zapach róż różowych i czerwonych określa się zapachem różanym, róże białe i żółte często pachną owocami, nasturcją czy goździkami. Cytrusowy zapach wydzielają kwiaty Pilgrim, chociaż na innym miejscu można przeczytać że mirry i herbaty. Róże piżmowe pachną piżmem, o pochodzeniu roślinnym, zapach ulatnia się z płatków, jest to róża rozsiewająca woń, jednak jej zapach nie jest trwały zerwane kwiaty szybko tracą zapach. Do grupy róż mocno pachnących zalicza się mieszańce herbatnie o specyficznym zapachu przejętym po różach chińskich, jak Papa Meilland oraz floribundy, jak Fresia. Austin wyodrębnił grupę róż Leander w której kwiaty pachną starymi różami i zapachem róż herbatnich. Silny zapach róż herbatnich ma Golden Celebration czy Graham Thomas, róża Heritage wydziela świeży cytrusowy zapach z nutą miodu, goździków i mirry. Mocny zapach mają znane róże parkowe jak Lichtkönign Lucie i Westerland (zapach goździków z nutą korzenną). Charakterystyczny zapach mają róże pomarszczone i ich mieszańce: Hansa czy Thérèse Bugnet, zapach goździków wydziela róża F.J. Grootendorst.
W wyniku zabiegów hodowlanych wiele odmian utraciło zapach, np. nie wszystkie mieszańce herbatnie pachną. Istnieje ścisła zależność między chorobami grzybowymi a zapachem, róże chorujące na czarna plamistość tracą zapach, gen odpowiedzialny za zapach jest powiązany z podatnością na choroby. Zatem wyhodowanie róży odpornej na choroby i zarazem pachnącej jest nie lada wyczynem. Firma Kordes wypuściła na rynek serię róż Perfuma róż intensywnie pachnących o dużych pełnych kwiatach. Kordes zatrudnił senseliera by określił zapach wyhodowanych róż w tzw. kołach zapachowych wyróżniając koło głowy (pierwsze wrażenie) koło serca (charakter zapachu) i koło bazy (tło zapachu). I tak nuta głowy róży Graöfin Diana to mieszanka zapachu owocowego, białej brzoskwini, mirabelki, liczi i miodu. Róża rabatowa Herzogin Christiana ma zapach z nutą jabłek, cytryny, czarnego bzu i szampana. Pnąca róż Kiss me Kate – pierwsze wrażenie zapach korzenny z nuta różaną, drugie: malina i zielone jabłko, a tło daje zapach startej skórki cytryny.
Nie każdy zapach róży pozostaje po zasuszeniu płatków taką zdolność mają niektóre róże historyczne np. burbońska Madame Isaac Peririe z jej płatków powstawały w XIX wieku poduszki różane. Zapach róż damasceńskich jest trwały a płatki po wysuszeniu maja zintensyfikowany zapach, niejako zatrzymują go. Do produkcji olejków różanych wykorzystywana jest róża damasceńska Kazanlik jej największe plantacje znajdują się w Bułgarii. Słynne firmy perfumeryjne sięgają po zapach róż perfumy Poison Diora w dużym stopniu bazują na zapachu attaru, Chanel nr. 5 opiera się na ekstrakcie z centifolii wykorzystywane są również róże Ispahan i Gloire de Guillan.
Odbiór zapachu jest uwarunkowany indywidualną wrażliwością, jednak zapach starych róż uznaje się za przyjemny natomiast niektóre zapachy róż nowoczesnych mogą być uznane za nieprzyjemne. Nadto percepcja zapachu zmniejsza się wraz z wiekiem po 40 roku życia znacznie się obniża, bardziej u mężczyzn.

Bibilografia
Bożena Matysiak, Zapach róży, „Róże” 3, 2019,s. 63-67,
Werner Gottschalk, Poradnik dla miłośników róż, Warszawa 1991, s. 43,
Marian Sołtys, Zapach u róż w: Moje róże- moja pasja blog

USUWANIE PĘDÓW PODKŁADKI
W przypadku, gdy poniżej miejsca okulizacji wyrastają z podkładki długie, silne, jasnozielone pędy, nazywane popularnie wilkami, należy je usunąć, gdyż rozwijają się kosztem szlachetnej części rośliny, osłabiając ją. Ważny jest sposób odcięcia pędu podkładki, nie odcina się go nad ziemią i nie odrywa ręcznie. Należy odkopać ziemię i znaleźć miejsce wyrastania pędu i odciąć go sekatorem.

RÓŻE WIELOKWIATOWE, RABATOWE
Do grupy róż wielokwiatowych (rabatowych) zalicza się polianty (R. polyantha), mieszańce róż wielokwiatowych (R. polyatha hybryda), floribundy róże bukietowe (R. floribunda) oraz grandiflory (R. grandiflora).
To odmiany silnie krzewiące się dorastają do 0.6 aż do 1.2, kwitną obficie, długo i powtarzają kwitnienie. Posiadają atrakcyjne kwiaty zebrane w kwiatostany, najczęściej w czystych barwach, pachnące ale też pozbawione zapachu, liście gęste, dekoracyjne. Róże rabatowe są znacznie odporniejsze na niskie temperatury i warunki pogodowe niż mieszańce herbatnie. Warto je sadzić na stanowiskach słonecznych. Szczegółowe cechy róż rabatowych zależą od grupy do której należą.
Mają szerokie zastosowanie, nadają się do każdego ogrodu, można je sadzić w pojemnikach i okulizować, nadają się na rabaty mieszane z bylinami ale są szeroko wykorzystywane w przestrzeni miejskiej, parkach i dużych powierzchniach ogrodowych dają efekt różanych kobierców.

Bibliografia.
Bożena Matysiak, Zapach róży, „Róże” 3, 2019,s. 40-41.

RÓŻE STULISTNE
Rosa × centifolia (nazwa pochodzi od Linneusza) określana też Cabbage rose róża kapuściana z powodu kulistych kwiatów wypełnionych gęsto płatkami. Współczesne badania wykazały iż jest hybrydą czterech dzikich gatunków ( R. gallica, r. phoenica, r. moschata i r. canina). Znana w Europie w XV wieku, w XVI i XVII wieku Holendrzy prowadzili jej hodowlę dając ok. 200 odmian. Stała się różą malarzy jej portrety znajdujemy na obrazach holenderskich mistrzów, w katalogu rysunków róż Pierre-Joseph Redoute’a (1759-1840) czy obrazach róż Henri Fantin-Latoura. Kwiaty o kulistej formie składają się z mnogości płatków po rozwinięciu odsłaniając centralne, zazwyczaj zielone, oczko (button eyes). Kwiaty róż stulistnych są pełne w kolorze bieli, różu, lilia i purpury ich dopełnieniem jest intensywny zapach który stanie się, z czasem, kwintesencją zapachu starych róż, obok zapachu róż damasceńskich. Kwitnie raz w roku, długo, na przełomie czerwca i lipca, kwiaty nie są odporne na deszcz. Tworzy silne, rozłożyste krzewy dorastające do 2 metrów o wiotkich pędach przewieszających się pod ciężarem kwiatów. Pędy są wyposażone w liczne kolce. To róże mrozoodporne i znoszące półcień. Do najciekawszych zaliczyć można o białych kwiatach Blanchefleur (Vibert, 1835), jasno różową o silnym zapachu Fantin-Lature (przed 1948), liliowa Juno (Laffay, 1847), różowe Bullata (XVI w.), Cristata (Vibert, 1826, Petite de Hollande (przed 1800) fioletowo-purpurową The Bishop i wiele innych. Istnieją też niewielkie krzewy nie osiągające metra jak Rose de Meaux (przed 1789), White de Meaux nadają się do pojemników i małych ogrodów.
Róże stulistne łatwo tworzą samoistne mutacje dały początek różą mchowym.

Bibliografia
Ewa Jarmulak, Róże stulistne w: Róże 4-5, 2021, s.37-41.
Marian Sołtys, Centifolie w: Moje róże-moja pasja. Odmiany, uprawa, pielęgnacja, historia blog
www.helpmefind.com/rose/l.php?l=2.895.4

Fantin Lature zdjęcie ewamaj66 post 383708


Mme Louis Leveque

RÓŻE POMARSZCZONE I ICH MIESZAŃCE
Róże pomarszczone (Rosa rugosa) lub fałdzistolistne są różami naturalnymi Chin, Japonii, Korei, Kamczatki do Europy trafiły z Japonii na początku XVIII wieku. Przedostały się z upraw do środowiska naturalnego, a jako że są roślinami ekspansywnymi, rozrastają się szybko przez odrosty korzeniowe, uznane zostały za rośliny inwazyjne zagrażające rodzimej bioróżnorodności.
Rosa rugosa tworzy silne, gęste krzewy dorastające od 0.8 do 2 metrów o pędach pokrytych licznymi kolcami. Jest atrakcyjna przez cały sezon. Posiada grube, błyszczące liście przebarwiające się na żółto jesienią. Posiada duże, pachnące kwiaty w odcieniach różu i fioletu z żółtymi pylnikami, kwitnie od maja do jesieni od końca czerwca zawiązuje mięsiste pomarańczowoczerwone owoce. Zarówno płatki, jak owoce są wykorzystywane w kuchni, w kosmetyce i w farmakologii. Dobrze znosi cięcie, może być formowana. Radzi sobie w trudnych warunkach, odporna na suszę, zacienienie nie potrzebuje okrywania na zimę. Nie toleruje oprysków chemicznych.
Z uwagi na swoje walory ozdobne i użytkowe ma zastosowane zarówno w ogrodach, parkach, jak zieleni miejskiej. I tak może być rośliną okrywową, tworzy zwarte, trudne do przebycia żywopłoty, chętnie jest sadzona na skarpach przy szlakach komunikacyjnych, nadaje się do umacniania wydm i rekultywacji. Jest szeroko wykorzystywana w pracach hodowlanych wywodzi się od niej wiele odmian róż parkowych, rabatowych, pnących i okrywowych.
Odmiany ozdobne wywodzące się od Rose rugosa tworzą tzw. mieszańce rugosa. Do cenionych i popularanych należą min: Wasagaming (Skinnner, 1939), Thérèse Bugnet (Bugnet, 1941), Martin Frobisher (Svejda, 1961), Roseraie de l’Haÿ (Gravereaux, 1901), Hansa (Schaum i Van Tol, 1905), F.J. Grootendorst (Grootendorst & Sons, 1918), o białych kwiatach Ritausma (Rieksta, 1963) i jedyna o żółtych kwiatach Agnes (Saunders, 1922).

Bibliografia.

Janina Chodun, Bogactwo róż pomarszczonych w: Róże 2,, 2018, s. 29-31.
Toril Linnerud, Piękna mieszańce róży pomarszczonej, Róże, 2, 2018, s. 32-34.

Martin Frobisher


Marie Bugnet

RÓŻE PNĄCE
Róże pnące to silnie rozrośnięte krzewy osiągające znaczne rozmiary, nie są jednak pnączami, nie posiadają organów czepnych. Wymagają podpór, sadzi się je przy pergolach, trejażach, czy altanach, często służą do zasłaniania mało atrakcyjnych miejsc. Wyróżnia się dwie grupy róż pnących w zależności od ich pochodzenia i pokroju: klimbery (climber roses ) czyli róże wiotkopędowe oraz ramblery (rambler roses) róże sztywnopędowe. Na klimbery składają się dwie odrębne linie rozwojowe pierwsza pochodzi od róży Wichura (Rosa wichurana) starsze odmiany, jak „Albertine” (Barbier, 1921) kwitną obficie raz w roku na początku lata są to róże o słabej odporności na mróz. Druga linia klimberów pochodzi od róży Kordesa (R. kordesi). To róże o dużych kwiatach, obficie kwitnące, powtarzające kwitnienie, są odporne na mróz, jak chętnie sadzona Sympathie (Kordes’ Söhne, 1964). Kolejną generacją róż Kordesa to Klettetmaxe są to róże nostalgiczne o pachnących kwiatach, odporne na mróz i choroby, przykładem jest Jasmina (Kordes' Söhne 2005).
Ramblery wywodzą się od grupy taksonomicznej Synstylae obejmująej 30 gatunków róż pnących rosnących w Azji Wschodniej. Największą rolę dla rozwoju hodowlanego ramblerów odegrała róża wielokwiatowa (R. multiflora) oraz róża Wichura (R. wichurana). Potomkowie róży wielokwiatowej rosną bardzo silnie czasem osiągają 5 metrów starsze odmiany kwitną bardzo obficie raz w roku na dwuletnich pędach. Kwiaty są zazwyczaj niewielkie od pojedynczych, półpełnych, pełnych zebranych w duże kwiatostany. Dominuje barwa biała, odcienie różu, rzadko żółty. Nowe odmiany powtarzają kwitnienie, jak przykładowo „Super Dorothy” (Hetzel, 1986).
Szeroką gamę róż opartą na Rosa wichurana zaproponowali hodowcy amerykańscy oraz we Francji bracia Barbiere. Ramblery są odporne na mróz i bardziej tolerancyjne na choroby od klimberów. Dobrze rosną na słabszych glebach i w miejscach zacienionych, potrzebują mniej zabiegów pielęgnacyjnych i szybko się rozkrzewiają. Bardziej nadają się do ogrodów naturalistycznych o nieformalnym charakterze sadzone z krzewami lub na tle drzew.
Warunkiem obfitego kwitnienia róż pnących, oprócz zabiegów jakie stosujemy dla wszystkich róż, jest umiejętne dostosowanie podpór oraz odpowiednie prowadzenie pędów. Po wiosennym cięciu należy ułożyć pędy poziomo lub ukoście co zmusi różę do wypuszczanie wielu krótkopędów a to zapewni bujne kwitnienie.
Bibliografia.
Marta J. Monder, Katalog róż, Warszawa 2008, s. 72-73.

RÓŻE PARKOWE
Róże parkowe tworzą różnorodną grupę róż charakteryzują się intensywnym wzrostem, wzniesionymi pędami, odpornością na warunki glebowe i pogodowe (deszcz, suszę), znoszące niskie zimowe temperatury oraz posiadają tolerancję na szkodniki i choroby. Generalnie róże parkowe są łatwe w uprawie, chociaż szczegółowe wymagania zależą od odmiany. Należą do nich odmiany botaniczne, jak i uprawne: róże historyczne (stare róże, burbońskie, portlandzkie, remontantki, mieszańce piżmowe) oraz współczesne odmiany róż parkowych i większość róż angielskich.
Ze względu na charakter wzrostu odróżnia się róże parkowe o silnej tendencji do krzewienia, mocno rozgałęzione, wysokie dorastające do 3 m, tzw. róże krzewiaste. Zajmują sporo miejsca tworząc gęste krzewy, najczęściej zawiązują owoce. Stanowią schronienie dla ptaków i małych zwierząt. Należą do nich odmiany róży pomarszczonej, róże gęstokolczaste (R. spinosissima) róże historyczne. Przeważnie kwitną raz w roku, długo na przełomie czerwca i lipca. Najlepiej cięcie przeprowadzać po kwitnieniu. Są odporne na choroby i mróz, mogą rosnąć na słabszych glebach, wiele z nich toleruje stanowiska pół cieniste. Sadzi się je w ogrodach i parkach w sąsiedztwie drzew lub krzewów, jako solitery w grupie, sprawdzają się na żywopłoty, a niektóre z róż parkowych mogą rosnąć na tyłach rabat bylinowych.
Do drugiej grupy należą krzewy o słabszej sile krzewienia, takiej jak róże rabatowe i mieszańce herbatnie, tzw. róże krzaczaste. Należą do tej grupy róże nowoczesne wszystkich odmian (w tym róże angielskie) rosnące od 1m do 1.5. Pokrój krzewu nie jest zwarty i mniej rozgałęziony. Kwitną obficie a większość z nich powtarza kwitnienie do jesieni. Nie zawiązują owoców. Zwykle potrzebują słonecznego stanowiska, żyznej gleby i pielęgnacji dotyczącej wiosennego cięcia, ogławiania, podwiązywania wiotkich pędów i ochrony przed szkodnikami i chorobami. Nie są tak odporne na mróz jak pierwsza grupa róż parkowych, wiele z nich trzeba kopczykować. Zajmują mniej miejsca dlatego mogą być sadzone w ogrodach przydomowych, sprawdzają się na rabatach mieszanych, jako solitery.
Zatem róże parkowe to krzewy od 1.2m-3.0 m oraz od 1 m. do 1.5 m różni je siła krzewienia.

Bibliografia.
Marta J. Monder, Katalog róż, Warszawa 2008, s. 86-87.

RÓŻE OKRYWOWE
Róże okrywowe to najbardziej różnorodna grupa róż łączy je jednak wzrost podobny do innych roślin okrywowych. Powstały w latach 70-tych XX wieku, są łatwe w uprawie i posiadają wszechstronne zastosowanie. Rosną intensywnie pokrywając szybko powierzchnie gleby i tym samym nie dopuszczając do rozwoju chwastów, mają minimalne potrzeby pielęgnacyjne i glebowe, są wysoce odpornych na choroby, niskie temperatury i niekorzystne warunki miejskie. Sadzone w ogrodach pełnią rolę obwódki w niższych partiach rabaty, jako niskie żywopłoty, nadają się do małych ogrodów. Chętnie okulizowanie na róże pienne. Wśród wielości odmian warto wymienić - o białych pełnych kwiatach Św. Tereska z Lisieux (Żyła, 1998), Diamant (Kordes, 1991) kwitnąca na różowo Sweet Haze (Tantau, 2003), Pink Bassino (Kordes, 1995), Mirato (Tantau, 1990), na żółto Amber Sun (Kordes, 2005), o czerwonych kwiatach IImenau (Hetzel, 1992), Bassimo (Kordes, 1988).
Róże okrywowe posiadają kwiaty przeważnie średniej wielkości często samooczyszczające się, długość kwitnienia zależy od odmiany. Niektóra odmiany wytwarzają ozdobne owoce. Pędy kolczaste, mocne i elastyczne, liście zazwyczaj dekoracyjne utrzymują się do późnej jesieni, ulistnienie gęste. Różnorodność odmian pozwala dobrać różę do każdego rodzaju gleby i warunków świetlnych. Róże okrywowe nie potrzebują corocznego cięcia, wystarczy przeprowadzać je co kilka lat, nie jest też konieczne ogławianie. W dużej mierze stworzone dla przestrzeni publicznej potrafią sprostać zanieczyszczeniu gleby i powietrza.
Wyróżnia się kilka grup róż okrywowych ze względu na ich zindywidualizowane walory.
1.Nisko ścielące się do sadzenia przy murach, w ogrodach skalnych, zamiast trawnika, dorastające do 40 cm, jak Nozomi (Onodera, 1968).
2.Silnie rosnące o gęstym podszyciu i pędach sztywnych dorastające do 80 cm. przeznaczone na pobocza ulic, dróg i autostrad, na żywopłoty, jak rugosa Blanc Double de Coubert (Cochet-Cochet, 1892), Alba Meidiland (Meilland, 1987).
3. Nisko rozgałęzione, tworzą rozkrzewione, szerokie krzewiny, dorastają do 60 cm. Odpowiednie na zbocza i tereny płaskie wzdłuż chodników i ulic, jak Matchpoint (Kraan, 2009) czy popularna Tommelise (Kordes’Söhne, 1989).
4.Róże silnie rosnące o pędach przewieszających się, szerokie osiągające do 1.5 m wysokości stosowane na żywopłoty i w zieleni miejskiej, jak Weisse Immensee (Kordes’Söhne, 1982)
5.Ekspansywne o długich pędach do 3 m pokładające się lub wspinające po podporach dorastające do 30 cm sadzone na skarpy, przy drogach, w zastępstwie trawników.

Bibliografa.
Marta J. Monder, Katalog róż, Warszawa 2008, s. 56-57.

Mirato (Tantau 1989) zdjęcie constancja 318218

RÓŻE MINIATUROWE
Róże miniaturowe, inaczej patio to niewielkich rozmiarów krzewinki przeznaczone do donic, na balkony i tarasy, mogą być sadzone na skalnikach, jako obwódki w ogrodach. Przypuszcza się że były obecne od dawna, w XIX wieku we Francji sprzedawane w kwiaciarniach, jako kwiaty doniczkowe, jednak to z końcem XX potrzeba przebywania z różami w każdej, niewielkiej nawet przestrzeni, zrodziła zapotrzebowanie na wielość odmian. W ogrodzie ich zastosowanie zbliżone jest do róż okrywowych, jak Soft Cover (Olsen, 1997). W wielu przypadkach ich wadą jest niska odporność mrozowa.
Do ciekawych odmian należą: Sonnenroöschen (Kordes’Söns, 2005) o białych pustych kwiatuszkach, żółto-pomarańczowa o pełnych kwiatach Olympic Palace (Paulsen, 2001), o czerwonych kwiatach z białym środkiem Little Artist (McGredy, 1982), o czerwonych kwiatach z certyfikatem ADR Lupo (Kordes’Söns, 2005), różowa miniaturowa róża Charmoant (Kordes, 1999) czy mieszaniec herbatni wśród miniatur, o pełnych kwiatach Bidermeier (Tantau, 2002).
NN

RÓŻE MCHOWE
Róże mchowe po raz pierwszy opisane zostały w 1760 roku są najbardziej oryginalne z pośród starych róż, są jest dziełem natury. Charakteryzują się omszeniem na szypułce kwiatowej i działkach kielicha, pędy są wyposażone w gruczoły żywiczne co daje żywiczno balsamiczny efekt zapachowy. Róże mchowe nie stanowią grupy jednorodnej. Jedne powstały jako sporty róży stulistnej (R. × centifolia f. muscosa), pojawiły się równolegle w Anglii i Francji. Posiadają wszystkie cechy róży stulistnej: kwiaty pełne, kuliste silnie pachnące w odcieniach bieli, różu, purpury i fioletu. Mają skłonność do rewersji, ich omszenie jest zielonkawe i miękkie. Dorastają do 1.5 i dobrze się krzewią. Warto je posadzić na słonecznym stanowisku do zasobnej gleby i regularnie nawozić. Kwitną raz w roku na dwuletnich pędach, są odporne na mróz ale mają skłonność do chorób grzybowych. Tnie się je po kwitnieniu.
Drugi typ róż mchowych powstał jako sport róży damasceńskiej za pierwszą uważa się Quatre Saisons Blanc Mousseux (Perpetual White Moss) (Laffay, 1831). To róże powtarzające kwitnienie ich omszenie jest szorstkie, czerwono brunatne.
Powodzenie róż mchowych przypada na XVIII i początek XIX wieku są uprawiane z siewu w Anglii i Francji i z krzyżówek z różą damasceńską. Na początku XIX było ich 518 odmian. Róże mchowe były chętnie malowane ich wizerunkiem ozdabiano porcelanę.

Do sprawdzonych i wartych sadzenia należą: białe Blanche Moreau (Moreau-Robert, 1880) i White Moss (Shailer, 1788), perłowo różowe Glorie des Mousseuses (Robert, 1952) Mme Luise Lévêque (Lévêque, 1898), filoletowopurpurowa Celina (Hardy, przed 1843), czerwona Henry Martin (Laffay, 1862), ciemno fioletowa Nuits de Young (de Young, 1845 ), różowa Cristata (przed 1826), w odcieniu fuksji i różu Muscosa Japonica, ciekawa różowa Goethe (Geschwind, 1911).
Warto wspomnieć o nowoczesnych odmianach róż mchowych min. wyhodowanych przez Ralpha Moore’a. Hodowca poszerzył gamę kolorystyczną róż mchowych o kolor żółty, róże powtarzają kwitnienie i znajdziemy w jego kolekcji róże miniaturowe, jak krwiście czerwoną Skarlet Moss.
Największe kolekcji róż mchowych znajdują się w Rosarium L’Hay-les Roses rośnie tam ok. setka róż mchowych a w Sangerhausen około 120 odmian.

Bibliografia.
Ewa Jarmulak, Pochodzenie i charakterystyka historycznych róż mchowych, w: „Róże” 6, 2022, s. 20-30,
Marian Sołtys, Róże mchowe Ralpha Moore’a w: „Róże” 6, 2022, s. 9-18,
Marian Sołtys, Róże mchowe. The Moss Roses w: Moje róże- moja pasja Odmiany, uprawa, pielęgnacja, historia. blog

CRISTATA

RÓŻE KANADYJSKIE
Róże kanadyjskie powstały za sprawą rządu Kanady z jego inicjatywy powołano, na początku XX wieku Instytut naukowo-badawczy i stacje doświadczalne w Morden i Ottawie. Celem programu było wyhodowanie róż mrozoodpornych, znoszących klimat Kanady, odpornych na choroby grzybowe oraz ciągle kwitnące (powtarzające kwitnienie). Powstały min. serie róż Parkland, Explorer. Jedną z głównych ról w hodowli róż kanadyjskich odegrała dr Felicitas Svejda pracowała nad programem od 1961 roku, jej róże powstały z krzyżówek Rosa rugosa oraz Rosa kordesii, wyhodowanej przez firmę Kordes. Uzyskała róże bujnie kwitnące i łatwe do rozmnażania z sadzonek nie wymagające nadmiernej opieki, gdyż odporne na choroby i mrozy, znoszące suszę. Ogółem, biorąc pod uwagę dokonania hodowców z Kanady do 2010 roku wypuszczono na rynek 600 odmian.
Do popularnych i chętnie sadzonych w naszym klimacie należą: o białych kwiatach Luise Bugnet (Bugnet, 1960), silnie pachnąca Henry Hudson (Svejda, 1966), o różowych kwiatach danych w klastrach William Baffin (Svejad, 1974), Johan Davis (Kanada, 1977), Martina Frobisher (Kanada, 1961), Therese Bugnet (Kanada, 1941), John Cabot (Svejda, 1969), o czerwonych kwiatach Champlan (Svejda, 1973), Quadra (Svejda, Ogilvie, 1981), fioletowo różowa o pachnących kwiatach Alexandr MacKenzie (Svejda, 1985).

Bibilografia
Marian Sołtys, Odporne na mróz - róże z Kanady: w: Moje róże- moja pasja Odmiany, uprawa, pielęgnacja, historia. Blog.

John Davis zdjęcie edulkot post 459819

RÓŻE GALIJSKIE
Rosa gallica, róża francuska, róża prowansalska. W Europie uznana za gatunek rodzimy, chociaż była znana Persom w XII w. p.n.e.; pochodzi z Azji Mniejszej lub z Kaukazu. Przed 1310 rokiem róża apteczna Rosa gallica 'Officinalis' była uprawiana jako roślina lecznicza w ogrodach klasztornych. Prawdopodobnie sprowadzona w XIIIw. ze Wschodu w okolice Provins koło Paryża, gdzie przez sześć wieków była uprawiana, chodzi o Rose Provins (przed 1160). W końcu XVII wieku Holendrzy podjęli ukierunkowane rozmnażanie róż francuskich sprzedając je w całej Europie. W XIX wieku wynalazek sztucznego zapylenia pozwolił francuskim hodowcom uzyskać 2000 nowych odmian, sam Jean-Pierre Vibert wyhodował ich 500. Do dzisiaj znanych jest około 300 odmian.
Róże francuskie tworzą gęste krzewy osiągając wysokość od 1.0-1.5 do 1.8. Mają pięknie wybarwione kwiaty pojedyncze, półpełne i pełne w większości wypadków pachnące w odcieniach różu, purpury i fioletu nigdy białe. Pędy o sinej barwie pokryte są zakrzywionymi, cienkimi kolcami i szczecinowymi włoskami. Odznaczają się dobrą odpornością na choroby i niskie temperatury. Wszystkie róże galijskie kwitną raz w roku w czerwcu na dwuletnich i starszych pędach. Tolerują suche i uboższe gleby. Dobrze jest posadzić je na słonecznym stanowisku chociaż mogą rosnąć w gorszych warunkach świetlnych.

Rosa gallica P.J. Redoute, wolna encyclopedia Wikimedia Commons
Do interesujących i do dzisiaj sadzonych w ogrodach należą: Rosa Mundi (Versicolor) sport od róży aptekarskiej różowej z białymi paskami, jasnoróżowa Belle Isis, różowe i zdecydowanie różowe Charles de Mills, Belle Sans Flatterie, Ipsilanti, w kolorze purpury przechodzącej w fiolet Hippolite, Tuscany.
W XX wieku wielu hybrydyzerów podjęło próby wykorzystania potencjału genetycznego Rosa gallica takiego jak wytrzymałość mrozowa, zapach i wybarwienie kwiatów, dla uzyskania nowych odmian. Tak powstały mieszańce róży galijskiej. Najczęściej jest krzyżowana z floribundami, David Austin sięgnął po galijkę Belle Isis i floribundę Dainty Maid by uzyskać Constane Spry. Niezależnie jest kontynuowana linia hodowli róż galijskich, kwitnących raz, bazująca na dostępnym materiale.

Bibliografia:
Małgorzata Kralka, Historia hodowli róż galijskich, czyli droga od Rosa gallica L. do starych i nowych odmian ogrodowych w: „Róże” 1/2019, s. 27-32;
Ewa Jarmulak, Róże francuskie-polecane odmiany w „Róże” 1/2019, s. 33-37.
Marta J. Monder, Katalog róż, Warszawa 2008, s. 102.

Ypsilanti


Rosa Mundi

RÓŻE DZIKIE
W naturalnym środowisku dzikie róże występują w strefie klimatu umiarkowanego i podzwrotnikowego, na stanowiskach nasłonecznionych, na glebach zasobnych ale również ubogich o umiarkowanej wilgotności i suchych. W Polsce jest ich ok. 25 gatunków w tym 11 obcego pochodzenia. Charakteryzują się dużą odpornością na mróz, choroby i szkodniki, nie wymagają zabezpieczenia na zimę oraz corocznego cięcia, niektóre z nich znoszą półcień i nie są wybredne co do gleby. Zajmują dużo miejsca, rosną intensywnie, niektóre rozrastają się przez rozłogi korzeniowe. Zdecydowana większość gatunków kwitnie raz na przełomie maja i czerwca, niektóre, jak Rosa rugosa powtarzają kwitnienie. Zawiązują owoce są cennym źródłem witamin (C, K, z grupy B, P, prowitamina A), flawonoidów, kwasów organicznych, pektyn i składników mineralnych. Płatki niektórych gatunków róż wykorzystywane są w cukiernictwie, a owoce w farmakologii i przemyśle spożywczym. Dawniej sadzone, (R. canina) na przedpolach miast i wsi w celach obronnych, współcześnie sadzone są w parkach, naturalistycznych ogrodach, przy ogrodzeniach. Spełniają też funkcje stabilizacji skarp i wydm (R. rugosa, R. pimpinelifolia). W hodowilii róż służą za podkładkę w okulizacji (R. canina). Stanowią schronienie dla patków i małych zwierząt. Do najważniejszych dzikich róż należą: róża dzika (R. canina), róża czerwona (R. glaca), róża Moyesa (R. moyesii), róża wielokwiatowa (R. multiflora), róża alpejska (R. pendulina), róża rdzawa (R. rubiginosa), róża pomarszczona (R. rugosa), róża gęstokolczasta (R. spinosissima), róża jabłkowa (R. villosa)

Bibliografia.
Marta J. Monder, Katalog róż, Warszawa 2008, s. 116-117.

Rosa davidii zdjęcie edulkot post 338585

RÓŻE DAMASCEŃSKIE
Rosa ×damascena jest mieszańcem, prawdopodobnie Rosa gallica i Rosa phoenica powstały róże kwitnące raz tzw. letnie róże damasceńskie, natomiast jesienne róże damasceńskie powtarzające kwitnienie powstały przez skrzyżowanie Rosa gallica i Rosa moschata. Kwiaty róż damasceńskich są półpełne lub pełne średniej wielkości w kolorze białym lub w odcieniach różu. Odznaczają się rozpoznawalnym, intensywnym zapachem który po zerwaniu kwiatu intensyfikuje się i zostaje na dłużej, ta cecha nadała im miano róży perfumeryjnej. Zapach róż damasceńskich jest najbardziej cenionym zapachem. Kwitnie w bukietach, na pędach dwuletnich i starszych, od 3 do 6 tygodni na przełomie czerwca i lipca, a niektóre powtarzają kwitnienie w sierpniu. Krzewy silnie rosnące (do 2 metrów) posiadają luźny, swobodny pokrój, mają tendencje do rozprzestrzeniania się przez rozłogi korzeniowe. Pędy wyposażone w liczne kolce liście gładkie od spodu pokryte gruczołowatymi włoskami. Róże damasceńskie pochodzą z suchego i gorącego klimatu świetnie się czują na nasłonecznionym stanowisku. Ich mrozoodporność sięga 3 strefy USDA (-32 C). Po róży francuskiej odziedziczyły odporność na choroby, tolerancję wobec słabych gleb i zacienienie. Sprawdzają się jako nieformalne żywopłoty mogą być sadzona na tyłach rabat bylinowych, wysokie odmiany można prowadzić na podporach. Są stosunkowo łatwe w uprawie i nie wymagają nadmiernej pielęgnacji. Krzewy nie powtarzające kwitnienie obcina się po kwitnieniu, w lipcu, skracając o połowę jednoroczne przyrostów. Do chętnie uprawianych odmian zalicza się: różowe Blish Damask (1759), Celsianę której akwarele namalował Pierre J. Redouté, Ispahan (przed 1827) to stara odmiana nosi imię miasta w Persji o mocnym zapachu, Kazanlik (przed 1700) bułgarska róża olejkowa, letnia róża damasceńska York and Lancaster (przed 1551). Białe kwiaty ma Leda (przed 1827) lekko różowe na końcach płatów czy Madame Hardy (Hardy, 1832) w 2006 została wyróżniona nagrodą Old Rose Hall of Fame.

Bibliografia
Ewa Jarmulak, Róże damasceńskie – wybrane odmiany w: „Róże” 2, 2018, s. 38-41.
Marta J. Monder, Katalog róż, Warszawa 2008, s. 102.

Ispahan zdjęcie Shirall post 209349

RÓŻE BURBOŃSKIE
Powstały przez skrzyżowanie nieznanej siewki róży damasceńskiej z różą chińską. Róże chińskie powtarzające kwitnienie zostały przywiezione do Europy w XVIII w. Pierwotnie róże burbońskie pojawiły się w wyniku naturalnego zapylenie. Na początku XIX w. hodowane są we Francji. To jedna z pierwszych róż powtarzających kwitnienie o dużym wigorze, krzew dorasta do 3 m. kwiaty pełne różnego kształtu w odcieniach różu, purpury, bieli i pstre, po różach damasceńskich otrzymały wspaniały zapach. Niektóre trzeba na zimę kopczykować, bywają porażone przez choroby grzybowe. Wymagają odpowiedniego cięcia: wiosną skraca się lekko pędy a krótkie i cienkie wycina się na bieżąco do trzech oczek, po pierwszym kwitnieniu długie pędy skraca się o połowę. Nadają się do ogrodów krajobrazowych i parków, chętnie sadzone na rabatach mieszanych, do popularnych należą biała Boule de Neige (1867), jasno różoweMme Pierre Oger (1878), lila róż Souvenir de la Malmaison (1843), różowe Comandant Beaurepaire (1874), Coupe de Hebe (1840), Louise Odier (1851), Martha (przed 1912),purpurową Mme Isaac Pereire (1880) i biała w malinowe paski Variegata di Bologna (1909).
Na początki XX wieku Rudolf Geschwind wyhodował burbońską różę Gipy Boy nie powtarzającą kwitnienie o zmiennej kolorystyce purpurowo czerwonej, zaś Peter Lambert różową różę o zapachu truskawek Adam Messerich.
Rosaria w Holandii Rosereraie de L’Hay oraz w Kostanjevice koło Nova Gorica na Słowenii posiadają unikalne kolekcje róż burbońskich.
Bibilografia
Marian Sołtys, Burbony Róże burbońskie w: Moje róże- moja pasja Odmiany, uprawa, pielęgnacja, historia. blog
Marta J. Monder, Katalog róż, Warszawa 2008, s. 103.

Mme Isaac Pereire

RÓŻE BIAŁE
Rosa×alba róża biała jest mieszańcem międzygatunkowym (znak „×” w nazwie łacińskiej) wywodzi się od róży psiej (Rosa canina) i róży damasceńskiej (Rosa×damascena). Najstarsza róża ogrodowa. W starożytności uprawiana przez Greków i Rzymian, sprowadzona do Anglii i Niemiec. W Bułgarii sadzona na polach różanych od ponad 600 lat wraz z różą damasceńską dla pozyskania attaru.
Kwiaty pełne lub pól pełne, białe lub w odcieniach różu pełne lub półpełne intensywnie pachnące, widoczne bywają żółte pylniki, czasem pąki kwiatowe są różowe lub malinowe. Alby posiadają silny wzrost, są najwyższe z róż historycznych do 2.0-3.0 metrów wysokości i szerokości, mają wzniesiony pokrój o przewieszających się pędach, te wyposażone są w wielorakie kolce. Charakterystyczną, rozpoznawalną cechą alb są szarozielone, matowe, duże liście. Białe róże są łatwe w uprawie, nie wymagają nadmiernej pielęgnacji są odporne na niskie temperatury (strefa 5 do 3) i choroby. Znoszą półcień ale obficie kwitną na słonecznym stanowisku. Mogą być prowadzone jako róże pnące przy podporze lub jako gęste żywopłoty. Alby kwitną raz, przez kilka tygodni od czerwca, na pędach dwuletnich lub starszych stąd cięcie przeprowadza się po kwitnieniu. Płatki i owoce można wykorzystać na przetwory i nalewki. Alby tworzą stosunkowo niewielką grupę róż.

Do najstarszych odmian należą białe: Alba Maxima, Alba Semi-Plena, Alba Suaveolens oraz Madame Plantier (Plantier, 1835) o synonimicznej nazwie Róża Panny Młodej (The Bride’s Rose) biało jasno różowa Félicité Parmentier (1836), perłowo różowa niewielkich rozmiarów róża (100-150) o pełnych pomponikowych kwiatach świetliście różowe: Pompon Blanc Parfait (Verdier, 1876) i jasno różowe Amelia (Vibert, 1823), znana przed 1400 Great Maiden’s Blish, Königin von Dönemark (Booth, 1816).
Warto wspomnieć o współczesnych mieszańcach róż alba, raz kwitnących, posiadają szeroką gamę kolorystyczną od czerwieni, koloru żółtego po liliowy prace takie prowadził w latach 70 XX wieku niemiecki amator Rolf Siever.

Bibliografa.
Ewa Jarmulak, Róże białe w: „Róże” 3/2019, s. 4-8;
Andrea Braun, Rolf Sievers, Andrea Braum i alby w: „Róże” 3/2019, s. 9-13.
Marian Sołtys, Alba Rose w: Moje róże- moja pasja Odmiany, uprawa, pielęgnacja, historia. blog
Rosa alba – HelpMeFind

Alba Maxima

RÓŻE ANGIELSKIE
Autor: Łatka (Ania)

Róże angielskie są efektem krzyżowania różnych gatunków róż historycznych z nowoczesnymi hybrydami herbatnimi i floribundami. Większość istniejących odmian to owoc pracy dwóch hodowców, przede wszystkim Davida C.H. Austina oraz Roberta Harknessa.
Róże angielskie kształtem kwiatów naśladują dawne odmiany, rozróżnia się kwiaty filiżankowe i rozetowe. Oba rodzaje składają się z bardzo wielu płatków, przez co mają tendencję do zwieszania się - zwłaszcza na młodych krzewach. Zapach również nawiązuje do róż historycznych, co było jednym z głównych celów Austina. Pod względem pokroju przeważają swobodnie rosnące krzewy o pędach na tyle sztywnych, by bez podpory osiągać ponad 150 cm. Istnieje również trochę angielskich róż pnących - te dorastają do 4,5 m wysokości - a także odmiany niższe, nadające się na róże rabatowe.
Pierwszą odmiana Austina była Constace Spry z 1961 roku (floribunda Dainty Maid x Gallica Belle Isis).

The Poets Wife zdjęcie Łatka post 784584

English Garden

ROZMNAŻANIE RÓŻ
Róże szlachetne rozmnaża się przez okulizację lub przez sadzonki pędowe w ten sposób potomstwo zachowuje specyficzne cechy odmianowe, do mniej stosowanych w szkółkach ale przydatnych w amatorskiej uprawie róż należy rozmnażanie przez odkłady korzeniowe oraz przez wysiew nasion kontrolowanych krzyżówek. Natomiast róże botaniczne rozmnaża się przez odrosty korzeniowe lub sadzonki korzeniowe.
Okulizacja, inaczej oczkowanie polega na połączeniu systemu korzeniowego podkładki z częścią nadziemną pochodzącą od odmiany szlachetnej. Funkcję podkładki najczęściej pełni Rosa canina lub Rosa multiflora róże o dużej żywotności, odporności na choroby i niskie temperatury. Podkładki rozmnaża się z nasion, a okulizacje przeprowadza się na dwuletnich siewkach. W Polskich warunkach okulizacji dokonuje się od lipca do sierpnia. Z odmiany szlachetnej ścina się zrazy, przykładając nóż 2 cm poniżej oczka i ścina się kawałek skórki wraz z oczkiem. Następnie oczko wraz z fragmentem kory (tarczką) wsuwa się pod korę podkładki naciętej w kształcie „T” tak aby ściśle przylegała na całej długości. Założone oczko obwiązuje się odpowiednim paskiem do okulizacji. Można zakładać dwa oczka naprzeciw siebie co pozwala uzyskać rozbudowany krzew. Oczka róż krzewiastych zakłada się na szyjce korzeniowej, części między pędem a korzeniem. Do jesieni oczka zrosną się z podkładką, a wiosną następnego roku ścina się pęd podkładki nad miejscem okulizacji. W kwietniu lub maju z założonego oczka wybija pęd, a gdy ma 10-15 cm. skraca się go do 3-5 oczek, by pobudzić roślinę do krzewienia się. Jesienią otrzymujemy krzew który można przesadzić na miejsce stałe.
Okulizacja jest powszechnie stosowaną metodą rozmnażania mieszańców herbatnich, róż rabatowych, parkowych i pnących. Róże tak rozmnożone składają się z dwóch odrębnych genetycznie komponentów: systemu korzeniowego podkładki i odmiany szlachetnej w części nadziemnej. Okulizacja sprawdza się w przypadku mieszańców herbatnich.
Odkrycie okulizacji dokonało się w połowie XIX wieku co pozwoliło na upowszechnienie hodowli róż i co ważniejsze na możliwości opisania pochodzenia róży. W tym samym czasie konkurencyjną i też nową metodą było kontrolowane zapylanie i wysiew nasion.
Sadzonkowanie. Polega na pobraniu sadzonki pędowej i doprowadzeniu do wytworzenia korzeni, mogą to być sadzonki półzrewniałe lub zdrewniałe.
Sadzonki półzdrewniałe, zdrowe, po przekwitnieniu, pobiera się z rośliny od czerwca do sierpnia, im młodsza jest sadzonka mateczna tym ukorzenienie sadzonek jest lepsze. Sadzonkę ok. 10 cm., powinna mieć dwa lub trzy liście, zanurza się w środku stymulującym ukorzenienie (Rhizopon AA). Sadzonkę umieszcza się w ziemi z perlitem lub gotowego podłoża do ukorzeniania. Odległość między sadzonkami ma być taką by liście ich nie stykały się. Ukorzenienie trwa od 2 do 4 tygodni. Należy utrzymać wilgotność powietrza, nie zraszać liści i nie wystawiać sadzonek na słońce. Sadzonkowanie pędów półzdrewniałych najlepiej udaje się na różach okrywowych i miniaturowych i rabatowe, ale także na różach historycznych (francuskie, białe i burbońskie).
Sadzonki zdrewniałe pobiera się jesienią przed nadejściem mrozów. Pędy o długości 20 cm przechowuje się do kwietnia w piasku w nieogrzewanej szklarni lub piwnicy. Ukorzenienie przeprowadza się w gruncie lub szklarni. Metoda ta sprawdza się w przypadku rozmnażaniu róży dzikiej (R. canina) i róży pogarszanej (R. rugosa).
Rozłogi korzeniowe (odrosty korzeniowe). Tworzenie rozłogów korzeniowych jest naturalną tendencją róż dzikich (naturalnych) w tym rugos i róż historycznych, czyli róż na własnym korzeniu (nie okulizowanych). Rozłogi służą roślinie do rozprzestrzeniania się, krzewienia i przedłużają jej żywotność. Tworzenie rozłogów jest wykorzystywane do rozmnażania róż, przez odcięcie odrostu od macierzystej rośliny uzyskuje się nową sadzonkę tożsamą z macierzystą rośliną, najlepiej dokonać tego jesienią lub wiosną. Przy sadzeniu rugos warto zapewnić im odpowiednio dużo miejsca W ogrodach, szczególnie o ograniczonej powierzchni rozłogi róż sprawiają kłopot, jednak ich powstawanie można ograniczyć przez wkopanie w ziemię borderu okalającego roślinę.
In vitro jest metodą rozmnażania roślin w specjalistycznych laboratoriach. Pozwala ona uzyskać jednolity materiał roślinny w masowej produkcji. Z uwagi na wysokie koszty stosowania tej metody nie ma jeszcze szerokiego zastosowania. Wykorzystywana jest do rozmnażania min. róż owocowych. Otrzymane sadzonki są zdrowe, wolne od patogenów.

Bibilografia
Bożena Matysiak, Wegetatywne rozmnażanie róż, „Róże” 2, 2018,s. 60-62,
Werner Gottschalk, Poradnik dla miłośników róż, Warszawa 1991, s. 123-129,