Nawóz wiosenny – z przewagą azotu
Spośród wszystkich składników mineralnych pobieranych przez rośliny najważniejsze znaczenie ma azot, gdyż wpływa on na wzrost i rozwój roślin, zwiększa masę zieloną.
Gdy czytamy, jaki jest skład mieszanek zawierających nawóz azotowy, często spotykamy się z określeniami, że azot występuje w formie jonów azotanowych, amonowych lub grupy amidowej.
Azot pobierany jest przez rośliny jedynie w dwóch formach – azotanowej (inaczej saletrzanej) oraz amonowej.
Z kolei azot w formie amidowej, czyli mocznik, w formę przyswajalną dla roślin - amonową, przekształcany jest w glebie przez bakterie glebowe, dopiero potem może być pobierany przez rośliny.
Ze względu na szybkość pobierania azotu przez rośliny, nawozy azotowe dzieli się na dwie grupy:
• szybko działające (saletra amonowa, saletrzak), które zawierają azot w dwóch formach: azotanowej i amonowej,
• wolno działające (siarczan amonowy, mocznik), które zawierają azot w formie amonowej i amidowej.
Azot w postaci azotanowej (inaczej saletrzanej)
Forma saletrzana azotu – saletra, saletrzak - jest najszybciej przyswajana przez rośliny. Związek ten pobierany jest przez korzenie wraz z wodą, a w górę łodyg wędruje podczas procesu transpiracji, czyli parowania wody przez liście. Saletry mogą więc być pobierane jedynie w okresie wegetacji, gdy rośliny mają już wykształcone liście, a na dworze jest ciepło.
Istotną wadą azotu saletrzanego jest fakt, że jest bardzo szybko wypłukiwany w głąb gleby i staje się dla korzeni roślin niedostępny. Dlatego azot ten należy stosować późną wiosną, gdy będzie od razu pobierany przez rośliny. Nie należy też stosować takiego azotu na zapas, gdyż będzie się to wiązało ze stratami azotu wypłukiwanego w głąb gleby.
Kolejną cechą azotu w postaci saletry jest fakt, że są łatwiej pobierane przy kwaśnym lub lekko kwaśnym odczynie gleby. Jeśli odczyn gleby jest bliższy obojętnemu, pobieranie azotu w formie saletrzanej jest słabe.
Forma amonowa azotu
Azot w formie amonowej jest wchłaniany przez części stałe gleby, przez to jest bardziej stabilny, nie ulega szybkiemu wypłukiwaniu, dlatego azot w takiej formie jest dłużej dostępny dla roślin.
Forma amonowa jest wprawdzie dłużej dostępna dla roślin, ale trudniejsza do pobrania niż forma saletrzana.
Azot w formie amidowej
Popularnym nawozem azotowym jest mocznik, który jest nawozem organicznym. Spośród wszystkich nawozów azotowych zawiera on najwięcej azotu. Mocznik jest doskonałym interwencyjnym nawozem dolistnym, który warto stosować w przypadku roślin cierpiących na wiosenne niedobory azotu.
W glebie lub roztworze glebowym szybko jest przekształcany do formy amonowej azotu.
Jego istotną cechą jest to, że bardzo silnie zakwasza glebę, nie powinien być stosowany na gleby kwaśne.
Z kolei na glebach alkalicznych lub świeżo wapnowanych mocznik ulega przemianie na silnie toksyczny dla roślin gazowy amoniak.
Możliwość przemiany azotu mocznikowego w gazowy amoniak jest główną przyczyną strat tego składnika, dlatego, aby ograniczyć ulatnianie się azotu do atmosfery, należy zmieszać mocznik z glebą.
Wybierając nawóz azotowy należy uwzględnić właściwości nawozu, porę roku, temperaturę, rodzaj gleby, na której będzie stosowany.
Na glebach słabszych, kwaśnych dobrym wyborem będzie saletrzak, który jest mieszaniną saletry amonowej z węglanem wapnia.
Saletrzak oprócz azotu wnosi do gleby wolnodziałający wapń i magnez. Dodatek węglanu wapnia spowalnia działanie nawozu sprawiając, że zawarty w nim azot jest długo dostępny dla roślin. Saletrzaku można również używać w miarę wcześnie wiosną, bez obawy o straty azotu.