Ostatnio szukam informacji o odmianach ITOH, ale przy okazji uporządkowałam sobie inne wiadomości - wklejam, bo sezon już niebawem i może te wiadomości się komuś przydadzą ?
Piwonia to bardzo popularny kwiat w polskich ogrodach. Ta piękna roślina występuje w wielu odmianach, które różnią się między sobą przede wszystkim kolorem i budową kwiatów. Piwonia dorasta do 60-100 cm, zależnie od odmiany. Oprócz kwiatów ozdobę stanowią ciemnozielone, duże i strzępiaste liście. Piwonie wymagają gleby bogatej w składniki odżywcze i dosyć wilgotnej. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym. Warto pamiętać o tym, że piwonie sadzimy dość płytko bo na głębokości ok 5 cm, posadzone głębiej mogą nie zakwitnąć.Jedynie piwonie krzewiaste sadzimy głęboko, w taki sposób, by nasady pędów zostały przysypane ziemią do wysokości 10 cm. Wokół rozkładamy warstwę ściółki. Piwonie potrzebują dwóch, trzech lat na aklimatyzację w nowym miejscu. Warto je nawozić nawozami wieloskładnikowymi, dzięki temu szybciej rosną i obficie kwitną. Piwonie można rozmnażać poprzez podział karp, najlepiej w sierpniu by roślina miała czas na ukorzenienie przed zimą. Piwonie pięknie wyglądają jako solitery, nie lubią towarzystwa innych bylin, jak przystało na prawdziwe królowe ogrodu. Kwiaty piwonii nadają się do kompozycji kwiatowych, długo utrzymują świeżość w wazonie.
Piwonia to rodzaj składający się z 33 gatunków cenionych bylin i krzewów występujących w umiarkowanym klimacie Eurazji, a dwa gatunki występują na zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej. Nazwa rodzajowa wywodzi się ze starożytnej Grecji, odnosząc się do właściwości leczniczych niektórych gatunków. Wszystkie piwonie mają sezonowe ulistnienie oraz długowieczne, drewniejące, marchwiaste korzenie. Liście powcinane, duże, zazwyczaj ząbkowane lub piłkowane. Każdy z pojawiających się pędów zakończony jest ukazującymi się wiosną kwiatami, które mogą pojawiać się zarówno pojedynczo jak i po kilka. Kształtem przypominają róże, są duże, z wieloma pręcikami, oraz 2-5-komorową zalążnią, z której powstają drewniejące, pękające torebki zawierające duże, twarde nasiona. Kwiaty są różowe, purpurowe, rzadziej białe i żółte. Większość gatunków zanika na okres zimy, a tylko piwonie drzewiaste, pochodzące z Chin, wykształcają zdrewniałe pędy dorastające do 2,5 m wysokości. Odmiany z tej grupy wytwarzają największe i najbardziej okazałe kwiaty ze wszystkich piwonii, często pełne, o postrzępionych płatkach, osiągające nieraz średnicę 30 cm.
Większość gatunków rośnie dobrze jedynie w klimacie o mroźnych zimach, dzięki czemu w okresie spoczynku inicjowane jest powstawanie nowych pąków kwiatowych. Jednak młode liście i pąki kwiatowe mogą być uszkadzane przez późne przymrozki. Piwonie preferują stanowiska osłonięte w pełnym słońcu lub lekkim cieniu, gleby chłodne i świeże. Gdy rośliny zaczną rosnąć należy je często nawozić i ściółkować, unikając przy tym uszkodzenia pąków.
Przycinanie piwonii drzewiastych powinno zachodzić tylko w ostateczności. Rozmnażanie z nasion na jesieni lub przez podział kłącza. Piwonie drzewiaste najlepiej rozmnażać przez odejmowanie odrostów, które pojawiają się dosyć skąpo, dlatego rośliny są bardzo drogie. Tańszą i szybszą metodą jest szczepienie na podkładkach, jednak tak otrzymane rośliny często są krótkowieczne.
Kupione w pojemnikach krzewy możemy sadzić przez cały okres wegetacji. Stanowisko wybierzmy starannie, bo rośliny nie lubią przesadzania (później przez 2-3 lata nie kwitną). najlepiej, by miejsce było lekko ocienione - wystarczą 3 lub 4 godziny pełnego słońca dziennie - i zaciszne, najlepiej przy wschodniej lub zachodniej ścianie domu. Podłoże powinno być przepuszczalne, żyzne, np. z dodatkiem kompostu.
Nawożenie
Krzewy te w zasadzie nie wymagają dokarmiania. Przenawożone stają się podatne na choroby grzybowe, a w kolejnym roku słabo kwitną. Tylko na nieurodzajnych glebach wiosną można je zasilić nawozem dla roślin kwitnących.
PIWONIE /Bronisław Kondrat/
"Wszyscy piwonie znamy, kochamy ich niepowtarzalny delikatny zapach, doceniamy obfitość kwitnienia oraz ich piękne kwiaty. Nie brakuje ich także w większości naszych śląskich ogrodów, zarówno działkowych jak i przydomowych gdzie są typowymi przedstawicielami bylin kwitnących w maju i czerwcu. Nadają się również, oprócz piwonii lekarskich wytrzymujących w wazonie zaledwie 2-3 dni, do cięcia. Trzeba tylko przestrzegać by ciąć je wieczorem lub wcześnie rano, w fazie wybarwionego twardego pąka. Woda powinna mieć temperaturę otoczenia, bo źle znoszą szok zimnej wody, a dobrze reagują na odrobinę cukru w niej. Można je, cięte w takiej fazie przechowywać w szczelnych workach foliowych, bez szkody w temp. 0-2ºC do 5 tygodni. Po wyjęciu z chłodni trzeba je tylko zanurzyć w ciepłej wodzie o temp. 33ºC przez 10 godzin. Tak traktowane odzyskują swój wygląd jakby były dopiero co ścięte.
Jakie odmiany spotykamy zatem w naszych ogródkach? Są to przede wszystkim: prawie w 100% piwonia lekarska pochodząca z Europy południowej i środkowej w odmianach oraz stare odmiany z przed i z czasów wojny z grupy piwonii chińskich (Peonia lactiflora). Spotykane odmiany piwonii lekarskich to oprócz samej botanicznej, wiśniowo-czerwona ‘Rubra Plena’, różowa ‘Rosea Plena’ i biała ‘Alba Plena’. Charakterystyczną cechą odmiany ‘Rubra Plena’ jest to, że w czasie przekwitania płatki okwiatu stają się na brzegach srebrzyste. Z odmiany białej na naszym terenie rozpowszechniona jest tez odmiana ‘Alba Mutabilis’, biało-różowa przy przekwitaniu biała z nierównomiernym różowym nalotem na płatkach okwiatu. Te piwonie nie przewyższają 60 cm wysokości i kwitną najwcześniej. Na naszym terenie kończą zawsze kwitnienie w okresie święta Bożego Ciała.
Mieszańce piwonii chińskiej rosnące u nas są już rozpowszechnione bez nazwy i są wszystkie półpełne i pełne. Ich wysokość wynosi od 70-100 cm i kwitną w czerwcu.
Nie widać zupełnie w naszych ogrodach piwonii krzewiastych, mieszańców Anders, Daphne i Itoh. Mieszańce Itoh są krzyżówkami piwonii zielnych i krzewiastych. Odznaczają się charakterem piwonii zielnych, jednakże liście i kwiaty odziedziczyły po krzewiastych. Te ostatnie rosną dobrze w klimacie środkowoeuropejskim z wyjątkiem krańcowo zimnych terenów i według danych literaturowych większość odmian jest tak mrozoodpornych jak piwonie krzewiaste pochodzenia japońskiego. Czy można je więc z powodzeniem uprawiać na Śląsku? Mój podziw budzi ogromny krzew piwonii krzewiastej w czeskim Bohuminie, to jest zaledwie 30 km na południe od Rybnika, rosnący między domami, osłonięty nimi od północy i południa. Powinny więc przy odrobinie troski o zimowe nakrycie rosnąć również u nas. W dostępnych mi ofertach krajowych nie spotkałem się do tej pory z ich oferowaniem. Być może, że są już w którejś z nielicznych firm ogrodniczych sprzedających systemem zestawu kolekcji wg uznania sprzedającego, w której zazwyczaj brak nazw odmian dobieranych wg kolorów.
Już w 1977 r. zarejestrowanych było na świecie co najmniej 10.000 odmian. Od tego czasu nastąpił gwałtowny wzrost ilości nowych odmian, będący wynikiem prac hodowlanych prowadzonych przez większą liczbę hodowców. Nie będę tu przedstawiał ogrodniczej klasyfikacji piwonii, bo te chętni znajdą w podanej na końcu literaturze. Wspomnę jedynie, że u wszystkich piwonii wyodrębnione zostały grupy według budowy kwiatów: pojedyncze, anemonowe, japońskie, półpełne i pełne.
Bogactwo odmian samych piwonii zielnych jest wśród nich ogromne, a znajdziemy między nimi także odmiany polskie. Niestety znane są te krajowe odmiany tylko z obrazków, bo aktualnie nie udało mi się znaleźć ich w ofertach. W latach 80-tych te odmiany oferował jeszcze Kwiaciarski Zakład Doświadczalny w Nowym Dworze. Na początku lat 80-tych 3 piękne odmiany oferowała w sprzedaży firma Ślaski z Krakowa.
Pytanie o niedocenianie należało by zatem sprecyzować i skierować pod adresem producentów. Dlaczego brak ich większej oferty sprzedaży, głównie tych sprawdzonych krajowych? Są to następujące odmiany:
'EWELINA' - kwiat typu japońskiego, płatki bladosłomkowe z wiśniowo-perłowym rumieńcem, środek żółty z karminowymi naciekami.
'URSYN NIEMCEWICZ' - typ japoński, płatki wiśniowe, środek wiśniowo-amarantowy, pachnie.
'WŁADYSŁAWA' - typ japoński, płatki bladoróżowe, środek żółty.
'BARBARA' - typ anemonowy, płatki zewnętrzne bladowiśniowe, wewnętrzne wiśniowo-perłowe.
'PROF. WÓJCICKI' - typ anemonowy, płatki zewnętrzne bladowiśniowe, wewnętrzne wiśniowo-perłowe.
'JADWIGA' - typ półpełny, płatki powcinane jasnowiśniowe, późna.
'HANIA' - typ pełny, płatki wrzosowo-amarantowe, późna.
'URSYNÓW' - typ pełny, płatki wiśniowo-wrzosowe, kwiaty kuliste, późna.
'KRYSTYNA' - typ pełny, płatki intensywnie wiśniowo-amarantowe, późna.
Aby były doceniane, powinno być ich znacznie więcej odmian w naszych ogrodach. Przyczyna, dla której producenci odchodzą od piwonii jest ich długotrwałe rozmnażanie. Najczęstszym sposobem rozmnażania jest podział karp, do czego potrzebny jest matecznik. Karpy handlowe powinny mieć 3 oczka, co w produkcji wielkotowarowej jest rzadko stosowane, bo automatycznie maleje przez to ilość sadzonek. Stosowany jest więc podział 1-2 oczka, co znowu automatycznie wydłuża czas do uzyskania sadzonek handlowych, które osiągają ta wielkość dopiero w 3 roku. Również sadzonki zielne osiągają ta wielkość w 3 roku. Karpy piwonii są więc i dlatego wiele droższe w porównaniu z innymi bylinami.
Choć piwonie są uważane przez niektórych za kłopotliwe w uprawie, to jednak takimi wcale nie są i nie wymagają specjalnej uwagi w ogrodzie. Rosną na każdej, dobrze i głęboko uprawionej glebie o dostatecznej wilgotności. Nie znoszą jednak wysokiego poziomu wód gruntowych. Zalecane pH gleby 6-7, ale lepiej rosną na glebach silnie zasadowych. Kwiaty są przede wszystkim lepiej wybarwione. Takimi glebami najlepszymi są gliniasto-piaszczyste i gliniaste, choć na piaszczystych uzyskać można także obficie kwitnące rośliny. W dwóch pierwszych przyrost jest powolniejszy, ale obficiej kwitną, nie maleje też tak nagle ich kwitnienie jak w piaszczystej. Piętnastoletnie karpy kwitną jeszcze nierzadko 30-toma kwiatami. Na glebach piaszczystych należy dbać o należyte nawodnienie, szczególnie od momentu tworzenia pąków kwiatowych, aż do ich rozkwitnięcia oraz w okresie, gdy tworzą oczka na następny rok, to jest od połowy lipca do połowy sierpnia, jeśli brak jest systematycznych opadów, to rośliny należy podlewać w ilości 20 l/roślinę co 10 dni.
Najczęstszym w uprawie piwonii zielnych jest pytanie, dlaczego kwitną 2-3 kwiatami lub wcale. Najprostszym, ale ostatecznym wyjściem jest przesadzenie na inne miejsce. Po przesadzeniu piwonie nie kwitną zaraz obficie w następnych dwóch latach, bo jest to bylina, która musi się zadomowić na miejscu. Zdarzyło mi się dwukrotnie, że świeżo wysadzone karpy z 3 oczkami nie kwitły przez kolejne 5-7 lat. Mimo, że rosły w takich samych warunkach i glebie jak inne wysadzone w tym czasie obok odmiany kwitnące obficie. Dopiero po przesadzeniu na nowe miejsce, choć do skrajnie nieprzyjaznych warunków i gleby, zakwitły natychmiast wszystkimi oczkami, które były w momencie sadzenia, są to jednak wyjątkowe wypadki.
Gdy piwonie zielne nie kwitną, to powinniśmy najprzód sprawdzić, czy dopełniliśmy wszystkich warunków ich uprawy. Są nimi niżej wyszczególnione:
1.W jaki sposób wysadzona jest karpa i czy oczka nie są głębiej niż 5 cm pod powierzchnia gleby. Zdarza się to często przy corocznym ściółkowaniu gleby lub nakrywaniu na zimę nawozem lub kompostem, które potem zapominamy na wiosnę zdjąć lub rozgrzebać na wymaganą wysokość. Jeśli są głębiej, a karpy nie są zbyt duże, to możemy je podważyć dwoma szpadlami jednocześnie, podnieść na odpowiednią wysokość i podsypać. Dokonać tego możemy wczesną wiosną lub dopiero w terminie możliwym do przesadzania.
2. Czy roślina nie zagęściła się zbytnio z powodu kilkunastoletniej uprawy na tym samym miejscu. Stare i duże karpy niektórych odmian tworzą w środku „łysinę”, bo spróchniały i kwitną słabo, tylko na nowych korzeniach na obrzeżu. Takie trzeba bezwzględnie przesadzić i rozdzielić na sadzonki tylko o 3-5 oczkach. Jeśli chcemy je wysadzić na tym samym miejscu, to musimy również zmienić glebę.
3. Powodem słabego kwitnienia dużej wyrośniętej karpy lub zupełnego braku kwiatów może być na słabszych glebach niedożywienie lub przenawożenie azotem. Nie należy więc nawozić np. samymi gnojowicami z nawozu kurzego czy pokrzyw, lecz z dodatkiem 40% soli potasowej i superfosfatu. Na mojej piaszczystej glebie zdało egzamin coroczne zdejmowanie w marcu pasa gleby o głębokości 10 cm w odległości 20-40 cm od środka rośliny i ułożenie warstwy zagęszczonego nawozu kurzego pozostającego po jego przefermentowaniu na gnojowicę. Możemy też rozsypać wspomniane wyżej nawozy w ilości po 50g na roślinę na powierzchni gleby. Na glebach słabszych np. piaszczystych lepsze wyniki daje wieloskładnikowy nawóz nieorganiczny z mikroelementami.
4. Piwonie nie znoszą konkurencji. Powinniśmy więc sprawdzić, czy korzenie drzew, krzewów czy zaborczych bylin nie konkurują z korzeniami piwonii w walce o pożywienie.
5. W ostatnich latach dało się słyszeć wiele skarg, że piwonie kwitły bardzo słabo mimo, że zawiązały wiele pąków, które w wielkości do 0,5 cm zbrązowiały lub sczerniały. Powodem jest szara pleśń. Dotyczy to zwłaszcza roślin przenawożonych azotem. Rośliny maja bardzo duże liście, które są w dotyku miękkie i takie poraża najczęściej szara pleśń. Takie rośliny, na których stwierdzono już raz w poprzednim roku porażenie szarą pleśnią, trzeba co najmniej trzykrotnie opryskać co 2 tygodnie środkami grzybobójczymi: pierwszy raz gdy zaczynają się rozkładać liście na łodydze i ostatni raz na krótko przed rozpoczęciem okresu wybarwiania pąków kwiatowych. Podobne zjawisko „zasychania” pąków kwiatowych spotyka się na roślinach wysadzonych na piaszczystych glebach zbyt suchych i ubogich w okresie wykształcania pąków.
6. Jeżeli cała roślina słabo rośnie i ma niezdrowy wygląd, najczęściej żółto-zielone liście z obsychającymi brzegami płatków i słabo kwitnie lub wcale, to przyczyną mogą być nicienie. Poznamy to, jeśli po wykopaniu karpy korzenie mają brodawkowate narośla wielkości grochu. Takie karpy trzeba bezwzględnie spalić.
7. Powodem słabego kwitnienia jest również, według moich obserwacji, nadmierne cięcie kwiatów wraz z całymi łodygami aż do ziemi. Starsi posiadacze ogródków powtarzają jeszcze dziś, że piwonie lubią się obrażać, jeśli zetnie się im wszystkie kwiaty. Nie chodzi tu w rzeczywistości o wszystkie kwiaty, co o wszystkie liście. Rozważmy to na przykładzie. Dobrze kwitnące rośliny, to rośliny których co najmniej 60% łodyg zakończonych jest kwiatami. Aby mieć jak najdłuższe łodygi proporcjonalne do wielkości kwiatów niekiedy z 1-3 pąkami, ścina się całą łodygę na wysokości 5 cm nad ziemią. Pozostają łodygi bez kwiatów, które zawsze maja mniej liści na łodydze. Jeżeli więc ogołocimy roślinę z 6% liści, to jest logiczne, że się „pogniewa”, bo pozostałe na roślinie 40% liści nie jest w stanie odżywić dużej karpy by mogła znowu wykształcić tak samo 100% oczek jak w poprzednim roku, z których wyrosną silne łodygi zakończone kwiatami. Jeśli więc chcemy, by piwonie się na nas nie pogniewały, to ścinajmy umiarkowana ilość kwiatów."
PIWONIA ITOH (Paeonia ITOH)
Mieszańce ITOH są krzyżówkami piwonii zielnych i drzewiastych. Odznaczają się charakterem piwonii zielnych, jednakże liście i kwiaty odziedziczyły po krzewiastych. Nazwa pochodzi od imienia pierwszego japońskiego szkółkarza Toichi Itoh (ee-toe), który w 1948 r. dokonał pierwszej udanej krzyżówki.
Piwonia ITOH 'Bartzella'
Zastosowanie: rabaty bylinowe, kwiat cięty
Mrozoodpornośc: tak
Wielkość roślin: 2/3 oczka
Stanowisko: słoneczne
Gleba: przeciętna ogrodowa, żyzna ogrodowa
Kolor kwiatów: żółte
Walory dekoracyjne: ozdobna z liści
Wysokość: 70-100cm
Termin kwitnienia: czerwiec
Kilkuletni krzak piwonii 'Bartzella' jest nieprawdopodobnie pięknym widokiem. Kwiaty tej odmiany są bardzo duże, (do 25cm) jasnożółte, delikatnie spłaszczone i skierowane do góry, wprost do słońca. Lekko pachnące. Jedna dorosła roślina potrafi kwitnąc aż 3 tygodnie, (poza kwiatami głównymi, kwitną również kwiaty boczne) dlatego może wydać aż do 80 kwiatów w ciągu jednego cyklu kwitnienia, co jest swoistym rekordem. Pędy 'Bartzelli" są sztywne, grube i pokryte bardzo dekoracyjnymi, ciemnozielonymi, postrzępionymi liśćmi, dlatego dobrze nadają się na kwiat cięty. Pędy z Bartzelli można ścinać bez obaw, ponieważ odmiana ta charakteryzuje się wysokim wigorem i szybkim tempem wzrostu.
Najlepsza odmiana ITOH, i jedna z najlepszych odmian piwonii na świecie. Sławna również z faktu ze jeszcze niedawno biła wszelakie rekordy pod względem ceny sadzonek. Zdecydowanie najlepszy wybór w swojej grupie cenowej.
Nagrody: Złoty champion American Peony Society 2002 r.
Forum Ogrodnicze Oaza
